ProZ.com translation contests »
2014 annual ProZ.com translation contest: "Celebrations" » English to Tagalog » Entry by Ariel Valerio


Source text in English

Translation by Ariel Valerio (#22109)

Who cast that first fateful tomato that started the La Tomatina revolution? The reality is no one knows. Maybe it was an anti-Franco rebellion, or a carnival that got out of hand. According to the most popular version of the story, during the 1945 festival of Los Gigantes (a giant paper mâché puppet parade), locals were looking to stage a brawl to get some attention. They happened upon a vegetable cart nearby and started hurling ripe tomatoes. Innocent onlookers got involved until the scene escalated into a massive melee of flying fruit. The instigators had to repay the tomato vendors, but that didn't stop the recurrence of more tomato fights—and the birth of a new tradition.

Fearful of an unruly escalation, authorities enacted, relaxed, and then reinstated a series of bans in the 1950s. In 1951, locals who defied the law were imprisoned until public outcry called for their release. The most famous effrontery to the tomato bans happened in 1957 when proponents held a mock tomato funeral complete with a coffin and procession. After 1957, the local government decided to roll with the punches, set a few rules in place, and embraced the wacky tradition.

Though the tomatoes take center stage, a week of festivities lead up to the final showdown. It's a celebration of Buñol's patron saints, the Virgin Mary and St. Louis Bertrand, with street parades, music, and fireworks in joyous Spanish fashion. To build up your strength for the impending brawl, an epic paella is served on the eve of the battle, showcasing an iconic Valencian dish of rice, seafood, saffron, and olive oil.

Today, this unfettered festival has some measure of order. Organizers have gone so far as to cultivate a special variety of unpalatable tomatoes just for the annual event. Festivities kick off around 10 a.m. when participants race to grab a ham fixed atop a greasy pole. Onlookers hose the scramblers with water while singing and dancing in the streets. When the church bell strikes noon, trucks packed with tomatoes roll into town, while chants of "To-ma-te, to-ma-te!" reach a crescendo.

Then, with the firing of a water cannon, the main event begins. That's the green light for crushing and launching tomatoes in all-out attacks against fellow participants. Long distance tomato lobbers, point-blank assassins, and medium range hook shots. Whatever your technique, by the time it's over, you will look (and feel) quite different. Nearly an hour later, tomato-soaked bombers are left to play in a sea of squishy street salsa with little left resembling a tomato to be found. A second cannon shot signals the end of the battle.
Sino ang naghagis ng unang makasaysayang kamatis na iyong nagpasimula sa rebolusyong La Tomatina? Ang realidad ay walang may alam. Maaaring isa iyong rebelyong kontra-Franco, o isang karnabal na nawalan ng kontrol. Ayon sa pinakapopular na bersiyon ng kuwento, habang nasa 1945 na pista ng Los Gigantes (isang parada ng higanteng paper mâché na papet), ang mga tagaroon ay naghahanap ng paglulunsaran ng away para makakuha ng kaunting pansin. Nabunggo sila sa isang malapit na kariton ng gulay at nagsimulang maghagis ng mga kamatis. Ang mga walang-malay na nanonood ay nasangkot hanggang lumaki ang eksena sa isang malakihang gulo ng lumilipad na mga prutas. Ang mga pasimuno ay kinailangang magbayad sa mga nagtitinda ng kamatis, pero hindi nito napahinto ang pag-ulit ng mas maraming mga laban ng kamatis—at ang pagsilang ng isang bagong tradisyon.

Takot sa di-maisaayos na paglubha, ang mga awtoridad ay gumawa, nagpahinga, at pagkatapos ay nagbalik sa isang serye ng mga pagbabawal noong 1950s. Noong 1951, ang mga tagaroon na sumuway sa batas ay ikinulong hanggang ipanawagan ng pampublikong simbuyo ang pagpapalaya sa kanila. Pinakatanyag na kahambugan sa mga pagbabawal sa kamatis ang naganap noong 1957 nang magdaos ang mga nagpasimula ng isang kunwaring libing na kumpleto sa kabaong at prusisyon. Pagkatapos ng 1957, ipinasya ng lokal na gobyerno na tanggapin ang mga pangyayari, nagtakda ng ilang tuntunin, at niyapos ang kakatwang tradisyon.

Bagaman nasa gitna ng entablado ang mga kamatis, isang linggo ng kasiyahan ang humahantong sa panghuling paligsahan. Isa itong pagdiriwang sa mga santong patron ng Buñol, sa Birhen Maria at sa St. Louis Bertrand, may mga parada sa kalsada, musika, at mga paputok sa masayang paraang Espanyol. Para palakasin ang sarili sa napipintong kaguluhan, isang epikong paella ang ipinapakain sa bisperas ng laban, itinatampok ang tanyag na pagkaing Valencia na kanin, laman-dagat, saffron, at langis ng oliba.

Ngayon, ang di-napigilang pistang ito ay may kaunting kaayusan. Ang mga organisador ay humantong hanggang sa paglinang ng espesyal na uri ng di-makaing mga kamatis para lang sa taunang pangyayari. Ang kasiyahan ay nagsisimula nang halos 10 n.u. kapag nagkarera ang mga kalahok para dakmain ang hamon na nasa tuktok ng isang malangis na poste. Bobombahin ng mga nanonood ang mga nagkakagulo ng tubig sa hos habang kumakanta at nagsasayaw sa mga kalsada. Kapag tumunog ang kampana ng simbahan sa katanghalian, ang mga trak na puno ng kamatis ay darating sa bayan, habang lumalakas ang mga sigaw ng “Ka-ma-tis, ka-ma-tis!”

Pagkatapos, pagsirit ng kanyon ng tubig, magsisimula ang pangunahing pangyayari. Iyon ang senyal ng simula ng pagdurog at paghagis ng mga kamatis sa lahatang atake laban sa mga kapwa kalahok. Mga naghahagis ng kamatis mula sa malayo, mga namamaslang nang walang puntirya, at paitaas na hagis sa gitna. Anuman ang teknik mo, sa oras na tapos na ito, medyo iba ang hitsura (at pakiramdam) mo. Halos isang oras pagkaraan, ang mga tagahagis ng bomba na tigmak sa kamatis ay hahayaang maglaro sa isang dagat ng madulas na kalsada ng salsa nang halos walang matagpuang kamukha ng kamatis. Ikalawang putok ng kanyon ang senyal ng pagtatapos ng laban.


Discuss this entry